Επιστολή των κατοίκων της Σωτήρας προς τον επίσκοπο Λίτης Αλέξανδρο
Με την παρούσα επιστολή οι κάτοικοι της Σωτήρας ζητούν το έτος 1889 να αποσταλεί στο χωριό τους Έλληνας δάσκαλος για να συνεχίσει την σχολική του εργασία, η οποία για οικονομικούς λόγους κινδύνευε να διακοπεί.
Διαβάζοντας το περιεχόμενο της αναφοράς την οποία και παραθέτουμε αυτούσια, κάνουμε πολύτιμες και ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις για τη σχολική κατάσταση της Σωτήρας κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα.
Διαπιστώνουμε πρώτον ότι στη Σωτήρα λειτουργούσε ελληνικό σχολείο το οποίο συντηρείτο φυσικά από την κοινότητα. Σημειωτέο δε ότι η Σωτήρα αποτελούσε τσιφλίκι του μπέη του σημερινού χωριού Νέα Ζωή . Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Σωτήρας, 35 οικογένειες κατά την αναφορά και 27 σύμφωνα με στατιστικές στα τέλη του περασμένου αιώνα, δούλευαν για τον μπέη. Παρόλη όμως την ένδειά τους , δουλοπάροικοι δίχως δική τους γη, συντηρούσαν Έλληνα δάσκαλο για τα παιδιά τους. Φαίνεται δε πως το 1889 οικονομικοί λόγοι τους ανάγκασαν να ζητήσουν τη βοήθεια της Μητρόπολης, διότι, σύμφωνα με την αναφορά τους η λειτουργούσα σχολή τους « διατρέχει τον έσχατο κίνδυνο». Με αυτό βέβαια εννοούσαν τον κίνδυνο της εξαρχικής προπαγάνδας η οποία αμέσως θα διόριζε δάσκαλο εξαρχικό χωρίς καμιά επιβάρυνση της κοινότητας. Για να προληφθεί λοιπόν ο κίνδυνος αυτός ζητούν από τον Πανιερώτατο (τον επίσκοπο Λίτης Αλέξανδο) να δοθεί και στη δική τους σχολή κάποια χρηματική επιχορήγηση για να συνεχίσουν να έχουν Έλληνα δάσκαλο για τα παιδιά τους.
Από τις υπογραφές που βλέπουμε στην αναφορά πολλές ταυτίζονται με σημερινές ομώνυμες οικογένειες της Σωτήρας (Μάρκου, Γιάτσου, Βούντα, Αγιάνη, Τσίπα) καθώς και πρόγονοι οικογενειών που ζουν σήμερα στην Έδεσσα (Πέτκου, Μάινου), των οποίων η καταγωγή είναι από τη Σωτήρα.
Μαθητές της εποχής εκείνης επιζούσαν σε προχωρημένη ηλικία κατά τη δεκαετία του 1950. Ο μπάρμπα Αντώνης Βούντας, ο μπάρμπα Γκόνης Μάτης, ψάλτες και οι δύο της Αγίας Παρασκευής Σωτήρας και ο Στογιάννης Μπογόιτσης οι οποίοι στη συνέχεια φοίτησαν και στην Αστική Σχολή Βοδενών.
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη Σωτήρα
Εκτός από την εκπαιδευτική εξίσου ανεπτυγμένη ήταν στη Σωτήρα, σε αυτό το χωριό- τσιφλίκι, και η εκκλησιαστική παράδοση.
Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα χτίστηκε στη Σωτήρα μια από τις πλέον εντυπωσιακές εκκλησίες της περιοχής. Μια εκκλησία τρίκλιτη και τρίκογχη, μεγάλων διαστάσεων, ζωσμένη με νάρθηκα, κάτι που ήταν τότε πολύ σπάνιο, με γυναικωνίτη καφασωτό, με καμπαναριό που συναγωνίζονταν στο ύψος με το σημερινό γεροπλάτανο στην κεντρική πλατεία του χωριού, ολόκληρη τοιχογραφημένη και με ενεπίγραφο κάτω από τον άμβωνα το έτος ίδρυσης 1869. Δυστυχώς ο θαυμάσιος αυτός ναός δεν υπάρχει πια, κατεδαφίστηκε, αν και αποτελούσε θαυμάσιο εκκλησιαστικό δείγμα της τέχνης των Διβραλήδων μαστόρων, που κατά τη ζώσα παράδοση την οικοδόμησαν. Στα ερείπια της παλιάς αυτής εκκλησίας χτίστηκε η νεότερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής όπως φαίνεται στις φωτογραφίες στο πίσω μέρος του ναού.
Με την παρούσα επιστολή οι κάτοικοι της Σωτήρας ζητούν το έτος 1889 να αποσταλεί στο χωριό τους Έλληνας δάσκαλος για να συνεχίσει την σχολική του εργασία, η οποία για οικονομικούς λόγους κινδύνευε να διακοπεί.
Διαβάζοντας το περιεχόμενο της αναφοράς την οποία και παραθέτουμε αυτούσια, κάνουμε πολύτιμες και ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις για τη σχολική κατάσταση της Σωτήρας κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα.
Από τις υπογραφές που βλέπουμε στην αναφορά πολλές ταυτίζονται με σημερινές ομώνυμες οικογένειες της Σωτήρας (Μάρκου, Γιάτσου, Βούντα, Αγιάνη, Τσίπα) καθώς και πρόγονοι οικογενειών που ζουν σήμερα στην Έδεσσα (Πέτκου, Μάινου), των οποίων η καταγωγή είναι από τη Σωτήρα.
Μαθητές της εποχής εκείνης επιζούσαν σε προχωρημένη ηλικία κατά τη δεκαετία του 1950. Ο μπάρμπα Αντώνης Βούντας, ο μπάρμπα Γκόνης Μάτης, ψάλτες και οι δύο της Αγίας Παρασκευής Σωτήρας και ο Στογιάννης Μπογόιτσης οι οποίοι στη συνέχεια φοίτησαν και στην Αστική Σχολή Βοδενών.
Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη Σωτήρα
Εκτός από την εκπαιδευτική εξίσου ανεπτυγμένη ήταν στη Σωτήρα, σε αυτό το χωριό- τσιφλίκι, και η εκκλησιαστική παράδοση.
Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα χτίστηκε στη Σωτήρα μια από τις πλέον εντυπωσιακές εκκλησίες της περιοχής. Μια εκκλησία τρίκλιτη και τρίκογχη, μεγάλων διαστάσεων, ζωσμένη με νάρθηκα, κάτι που ήταν τότε πολύ σπάνιο, με γυναικωνίτη καφασωτό, με καμπαναριό που συναγωνίζονταν στο ύψος με το σημερινό γεροπλάτανο στην κεντρική πλατεία του χωριού, ολόκληρη τοιχογραφημένη και με ενεπίγραφο κάτω από τον άμβωνα το έτος ίδρυσης 1869. Δυστυχώς ο θαυμάσιος αυτός ναός δεν υπάρχει πια, κατεδαφίστηκε, αν και αποτελούσε θαυμάσιο εκκλησιαστικό δείγμα της τέχνης των Διβραλήδων μαστόρων, που κατά τη ζώσα παράδοση την οικοδόμησαν. Στα ερείπια της παλιάς αυτής εκκλησίας χτίστηκε η νεότερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής όπως φαίνεται στις φωτογραφίες στο πίσω μέρος του ναού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου